Słownikowe obrazy podróży w językach polskim, angielskim i japońskim w perspektywie analizy synonimii leksykalnej

Podróżowanie jako zjawisko istotne dla człowieka jest przedmiotem dyskusji prowadzonej przez wielu badaczy reprezentujących różne dyscypliny. Niniejszy artykuł uzupełnia trwający dyskurs o perspektywę językoznawczą. Stanowi on próbę odpowiedzi na pytanie, jak w językach polskim, angielskim i japońskim obrazowana jest podróż. W tym celu przeprowadzono analizę leksykograficznych obrazów pól synonimicznych słów podróż, journey oraz 旅tabi. Badanie obejmowało wyekscerpowanie ze słowników synonimów omawianych wyrazów oraz analizę ich definicji. Obserwacja synonimii leksykalnej materiału pozyskanego z 21 słowników pozwoliła na wyróżnienie dziewięciu głównych profili językowych składających się na ogólny leksykograficzny obraz podróży w trzech językach. Zauważono, że spośród dziewięciu widocznych profili, pięć jest obecnych w każdym z analizowanych języków. Są to profile: spacjalny, temporalny, intencjonalny, podróży nastawionej na korzystanie ze środków lokomocji oraz podróży nastawionej na przeżywanie przygód. W języku japońskim ujawnia się niewielkie zróżnicowanie profili, a zatem obrazowanie podróżowania w tym języku jest najmniej złożone. W słownikach japońskich odnotowano ponadto najmniejszą liczbę leksemów (30) powiązanych znaczeniowo z 旅tabi. Dla języków polskiego i angielskiego zarejestrowano ich kolejno 43 i 69. Co więcej, niniejsze analizy wykazały również odmienne postrzeganie synonimii oraz sposobu tworzenia słowników w omawianych językach, co może stanowić problem przy podobnych badaniach porównawczych.

The act of travelling, as a phenomenon essential for a human being, is discussed by numerous researchers from various disciplines. The following article is a linguistic contribution to the ongoing discussion. It attempts to determine the image of journey in Polish, English and Japanese. To do that, lexicographic analysis of the semantic fields of the words podróż, journey, and 旅tabi was conducted. The study consisted of an excerption of the above words’ synonyms and an analysis of their definitions. The scrutiny of lexical synonymy of the data collected from 21 dictionaries made it possible to distinguish nine main linguistic profiles that form the general linguistic image of journey in the analysed languages. It was observed that five out of the nine profiles were present in all three languages, namely: the spatial profile, temporal profile, intentional profile, means-of-transportation-oriented profile, and adventure-oriented profile. Also, Japanese showed limited variation of the profiles; thus, the image of journey in this language is the least complex. Japanese dictionaries list the lowest number of lexemes (30) semantically related to 旅tabi. For Polish and English, it was respectively 43 and 69. Additionally, the analysis also revealed a different approach toward lexical synonymy and dictionary compilation in the three languages, which can pose a problem in this type of comparative research